ปริศนาน้ำตก “สีเลือด” ที่แอนตาร์กติกาแท้จริงมาจากจุลินทรีย์ใต้ธารน้ำแข็ง

สีแดงฉานราวกับเลือดของน้ำตกโลหิต (Blood Falls) ที่แถบขั้วโลกใต้เป็นที่สงสัยมานานกว่า 100 ปีว่าเกิดขึ้นได้อย่างไรกันแน่ งานวิจัยล่าสุดยืนยันชัดเจนแล้วว่ามาจากจุลินทรีย์ในแอ่งน้ำใต้ธารน้ำแข็ง และผลงานนี้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการค้นหาสิ่งมีชีวิตนอกโลกอีกด้วย

น้ำตกโลหิตถูกค้นพบที่ขอบธารน้ำแข็งเทเลอร์ (Taylor Glacier) ในทวีปแอนตาร์กติกาเมื่อปี 1911 โดย Thomas Griffith Taylor นักธรณีวิทยาชาวออสเตรเลียผู้ซึ่งเชื่อว่าสีแดงของน้ำตกน่าจะเกิดจากสาหร่ายสีแดง นักวิทยาศาสตร์รุ่นต่อมาได้พิสูจน์ในปี 2003 ว่าที่จริงแล้วสีแดงนั้นเป็นของเหล็กออกไซด์หรือสนิมเหล็ก แต่นั่นก็ยังไม่ได้ไขปริศนาอย่างชัดเจนว่ามันเกิดขึ้นได้อย่างไรกันแน่

ต่อมานักวิจัยจากมหาวิทยาลัยอลาสกาและวิทยาลัยโคโลราโดในสหรัฐอเมริกาได้ติดตามเส้นทางของน้ำใต้ธารน้ำแข็งโดยใช้เทคโนโลยีตรวจจับด้วยเสาอากาศและจัดตำแหน่งคลื่นเสียงรอบธารน้ำแข็ง ทำให้สามารถมองเห็นสิ่งที่อยู่ข้างใต้แบบเดียวกับค้างคาวใช้คลื่นเสียงแบบเอ็คโคโลเคชั่น (Echolocation) เพื่อดูสิ่งต่างๆโดยรอบตัวมัน พวกเขาพบว่ามีแอ่งน้ำที่ไม่แข็งตัวใต้ธารน้ำแข็ง นำไปสู่แนวคิดใหม่ว่าตัวการที่ทำให้เกิดสีแดงในน้ำตกคือจุลินทรีย์ในแอ่งน้ำใต้ธารน้ำแข็ง

ล่าสุดทีมวิจัยจากสหรัฐอเมริกาได้วิเคราะห์ตัวอย่างที่เก็บมาจากน้ำตกโลหิตในห้องปฏิบัติการโดยใช้กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนอันทรงพลัง รวมทั้งอุปกรณ์และเทคนิคการตรวจสอบองค์ประกอบทางเคมีที่ทันสมัยอีกหลายอย่าง พวกเขาก็ค้นพบสิ่งที่สามารถอธิบายสีแดงของน้ำตกได้อย่างชัดเจน

“ทันทีที่ผมดูภาพจากกล้องจุลทรรศน์ ผมสังเกตว่ามีชั้นของอนุภาคทรงกลมระดับนาโนหรือนาโนสเฟียร์เล็กๆที่อุดมด้วยธาตุเหล็ก” Ken Livi หนึ่งในทีมวิจัยกล่าว “เพื่อที่จะเป็นแร่ธาตุ อะตอมจะต้องถูกจัดเรียงเป็นโครงสร้างผลึกที่เฉพาะเจาะจงมาก นาโนสเฟียร์เหล่านี้ไม่มีลักษณะเป็นผลึก”

อนุภาคขนาดเล็กพวกนี้มาจากจุลินทรีย์โบราณและมีขนาดหนึ่งในร้อยของเซลล์เม็ดเลือดแดงของมนุษย์ พวกมันมีมากในน้ำที่ละลายจากธารน้ำแข็งเทย์เลอร์ นอกเหนือจากธาตุเหล็กแล้ว นาโนสเฟียร์ยังประกอบด้วยซิลิคอน แคลเซียม อะลูมิเนียม และโซเดียม และองค์ประกอบพิเศษนี้เป็นส่วนหนึ่งของสิ่งที่ทำให้น้ำใสใต้น้ำแข็งกลายเป็นสีแดงเมื่อมันหลุดออกจากลิ้นของธารน้ำแข็งและพบกับออกซิเจนและความอบอุ่น

เนื่องจากนาโนสเฟียร์เหล่านี้ไม่มีลักษณะเป็นผลึก การตรวจสอบด้วยเครื่องมือวิเคราะห์สารก่อนหน้านี้จึงยังไม่เคยถูกค้นพบ ธารน้ำแข็งเทย์เลอร์ในทวีปแอนตาร์กติกามีชุมชนจุลินทรีย์โบราณอยู่ใต้น้ำแข็งลึกหลายร้อยเมตร ซึ่งวิวัฒนาการแยกตัวออกมาเป็นเวลานับพันปีหรืออาจถึงหลายล้านปี

สภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการอาศัยของสิ่งมีชีวิตในลักษณะนี้อาจมีซุกซ่อนอยู่บนดาวเคราะห์ดวงอื่นนอกโลกอย่างเช่นที่ดาวอังคาร เพียงแต่ว่าหุ่นยนต์สำรวจแบบ Mars Rover ไม่มีอุปกรณ์ที่เหมาะสมบนยาน มันอาจไม่สามารถตรวจจับสิ่งมีชีวิตทั้งหมดที่อยู่ภายใต้พื้นน้ำแข็งของดาวเคราะห์ได้ ถ้าให้ Mars Rover มาสำรวจที่ธารน้ำแข็งเทเลอร์ มันก็ไม่สามารถตรวจจับนาโนสเฟียร์ของจุลินทรีย์ที่ทำให้น้ำตกเป็นสีแดงได้

น่าเสียดายที่การติดกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนเข้ากับยานสำรวจดาวอังคารยังไม่สามารถทำได้ในขณะนี้ เนื่องจากอุปกรณ์เหล่านี้มีขนาดใหญ่เกินไปและกินไฟมาก ซึ่งหมายความว่าตัวอย่างจะต้องถูกส่งกลับจากดาวอังคารมายังโลก หากเราต้องการศึกษาสิ่งเหล่านี้เพื่อหาหลักฐานของสิ่งมีชีวิตในระดับนาโน

 

ข้อมูลและภาพจาก frontiersin, sciencealert

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *